Konsultant Krajowy w dz. Pielęgniarstwa  dr n. biol. Grażyna Kruk- Kupiec

Samodzielny  Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej , Piekary Śląskie

Piekary Śląskie 4.07.2011r.

ZALECENIA KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA

DLA DOBREJ PRAKTYKI PIELĘGNIARSKIEJ  Bezpieczny Szpital – Bezpieczny Pacjent

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM ZDARZEŃ NIEPOŻĄDANYCH

PROJEKT BEZPIECZNEJ PRAKTYKI MEDYCZNEJ

Wstęp

“ Uwzględnienie bezpieczeństwa pacjentów jako kwestii priorytetowej w polityce i programach w zakresie zdrowia na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym  jako zadanie dla  państw członkowskich “

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Bruksela, dnia 15.12.2008r.

Zarządzanie ryzykiem zdarzeń niepożądanych obejmuje identyfikację, analizę oraz redukcje zdarzeń. Celem zarządzania ryzykiem jest wdrażanie do praktyki takich rozwiązań które pozwoliły by  na eliminację lub ograniczenie występowania zdarzeń niepożądanych .

Pojęcie ryzyka i zarządzania ryzykiem w medycynie  pojawiło się w latach 70 .Badania które zostały przeprowadzone  w USA i Raport Narodowego Instytutu Zdrowia z 1999 r. wykazały, że szpital jest instytucją udzielającą świadczeń zdrowotnych o wysokim stopniu złożoności, a tym samym wysokim poziomie ryzyka. Całkowite wyeliminowanie występowania zdarzeń niepożądanych nie jest  możliwe, konieczne jest określenie częstotliwości występowania zdarzeń niepożądanych .

Zachowanie bezpieczeństwa pacjentów, stworzenie  optymalnych warunków do prowadzenia procesu leczniczego jest zadaniem pracowników medycznych .

Współczesna medycyna  powinna  podążać z kierunkiem ciągłych zmian, budowania nowoczesnego  modelu opieki nad pacjentem. Części składowe tego modelu wiążą się z wiedzą medyczną oraz realizacją procedur poprawiających jakość świadczeń, a tym samym bezpieczeństwa pacjenta .

Zalecenia Rady Komisji Wspólnot Europejskich w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną ( KOM 2008 / 836 wersja ostateczna ), zwracają  uwagę na fakt iż 8 – 12 % pacjentów przyjmowanych do szpitala w państwach członkowskich  cierpi z powodu zdarzeń niepożądanych podczas korzystania z opieki zdrowotnej.

Zdaniem Komisji Wspólnot Europejskich, Państwa Członkowskie  powinny stworzyć lub udoskonalić  systemy zgłaszania i wyciągania wniosków w celu rejestrowania skali i przyczyn zdarzeń niepożądanych oraz opracowania skutecznych rozwiązań i sposobów reagowania. Bezpieczeństwo pacjentów powinno być częścią kształcenia i szkolenia pracowników opieki zdrowotnej .

Zgodnie z wymienionym Stanowiskiem Komisji Wspólnot Europejskich, należy zachęcać do czynnego zgłaszania  zdarzeń niepożądanych poprzez stworzenie uczciwych okoliczności , mających odmienny charakter od procedur dyscyplinarnych .

Funkcjonowanie zakładu opieki zdrowotnej,  nowoczesne kierowanie i zarządzanie  zespołami musi uwzględniać problematykę bezpieczeństwa pacjenta.

Nowoczesny  model zapewnienia wysokiej jakości opieki medycznej powinien uwzględniać wewnętrzny system jakości, staje się więc pewnym iż to zadanie dla kadry kierowniczej w celu zapewnienia dobrej praktyki pielęgniarskiej gwarantującej zapewnienie warunków dla możliwie optymalnego bezpieczeństwa pacjenta.

Przedstawione Zalecenia mają na celu przekazanie wytycznych  postępowania dla kadry kierowniczej, zespołów pielęgniarskich, a w dalszej kolejności pozostałych członków zespołów terapeutycznych  w przedmiocie zarządzania ryzykiem zdarzeń niepożądanych,.

Założenia organizacyjne do zarządzania ryzykiem zdarzeń niepożądanych .

Program  w swoich założeniach koncentruje się na  wyeliminowaniu zagrożeń które mogą wystąpić podczas pobytu pacjenta w szpitalu. Adresowany do pracowników medycznych, mających wpływ na  poprawę bezpieczeństwa pobytu pacjenta w szpitalu oraz członków zespołów zadaniowych  funkcjonujących na terenie szpitala.

Cele projektu :

1.      Zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów poprzez eliminację czynników zagrożenia dla zdrowia lub życia chorego, określenie przyczyn i wprowadzenie działań naprawczych w zakresie zarządzania  ryzykiem zdarzeń niepożądanych.

2.      Zwiększenie odpowiedzialności pracowników medycznych za zachowanie bezpiecznych warunków pobytu pacjentów w szpitalu .

3.      Poprawa jakości życia  pacjentów .

4.      Monitorowanie zdarzeń niepożądanych .

5.      Ocena wdrożenia przez pracowników szpitala procedury monitorowania zdarzeń niepożądanych.

6.      Wdrażanie rozwiązań w zakresie usprzętowienia, eliminacji barier technicznych i organizacyjnych celem eliminacji zdarzeń niepożądanych .

Oczekiwany rezultat :

1.      Zmniejszenie liczby występowania zdarzeń niepożądanych.

2.      Poprawa bezpieczeństwa pobytu pacjenta w szpitalu.

3.      Poprawa jakości opieki, zwiększenie odpowiedzialności za zachowanie bezpiecznych warunków pobytu pacjentów.

4.      Zwiększenie  świadomości pracowników medycznych .

5.      Otrzymanie informacji na temat  przyczyn występowania zdarzeń niepożądanych.

6.      Wprowadzenie nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych .

ZALECENIA

Zalecenie I

W sprawie organizacji  dobrej praktyki pielęgniarskiej w przedmiocie zarządzania ryzykiem zdarzeń niepożądanych .

1.Zgłoszenie zdarzenia niepożądanego jest traktowane jako :

v     niezależne z rejestrem skarg , wniosków i zażaleń pacjentów,

v     całkowicie poufne,

v     nie służy identyfikacji pacjenta i personelu,

v     nie służy stygmatyzacji personelu,

v     zawsze łączy się z analizą i szukaniem przyczyn,

v     inicjuje działania naprawcze .

System zgłaszania ma zachęcać pracowników do czynnego zgłaszania  zdarzeń poprzez stworzenie otwartych i uczciwych okoliczności .

2.Na poziomie podmiotu leczniczego (Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011r.o działalności leczniczej. Dz. U. z dnia 1 czerwca 2011r.) jest powołany zespół ds. zdarzeń niepożądanych .

Zadania zespołu  :

v     identyfikacja zdarzeń niepożądanych na podstawie kart zgłoszeń,

v     gromadzenie i poddawanie analizie danych dotyczących zdarzeń niepożądanych,

v     mapowanie danych i informacji ,

v     ustalanie przyczyn źródłowych zdarzenia, podjęcie działań wyjaśniających, wydanie  

     zaleceń i wyciagnięcie wniosków ,

v     przekazanie informacji pracownikom,

v     opracowywanie rocznych raportów .

Zalecenie II

W sprawie  rejestru pacjentów  u których wystąpiło zdarzenie niepożądane.

1.      Personel medyczny zgłasza wystąpienie zdarzenia niepożądanego ( zdarzenia dzielimy na   rzeczywiste i potencjalne / niedoszłe ).

2.      Zespół ds. analiz zdarzeń niepożądanych dokonuje analizy zgłoszonego przypadku .

3.      Określenie kolejności zdarzeń .

4.      Zidentyfikowanie przyczyn źródłowych.

5.      Przygotowanie planu działań .

6.      Sporządzenie raportu i przekazanie personelowi oddziału.

7.      Na poziomie oddziałów, a następnie szpitala – podmiotu leczniczego  jest prowadzona analiza  występowania zdarzeń   niepożądanych .

Zalecenie III

 W sprawie dokumentowania .

1.Szpital opracowuje własny system dokumentowania zdarzeń niepożądanych.

Zalecenie  IV

W sprawie szkoleń pracowników medycznych .

1.Roczne plany szkoleń zawierają problematykę zdarzeń niepożądanych .

Zalecenie V

W sprawie realizacji zadań z zakresu zarządzania ryzykiem zdarzeń niepożądanych – projektu bezpiecznej praktyki medycznej przez konsultantów wojewódzkich w dz. pielęgniarstwa .

1.Konsultanci krajowi i wojewódzcy podczas  przeprowadzanych wizytacji / kontroli  zwracają uwagę na zarządzanie ryzykiem zdarzeń niepożądanych  w praktyce pielęgniarskiej.

Zalecenie VI

W sprawie odpowiedzialności za realizację zaleceń Dobrej Praktyki Pielęgniarskiej .

1.Za realizację zaleceń odpowiada  osoba zarządzająca pielęgniarstwem – Dyrektor ds. Pielęgniarstwa / Naczelna Pielęgniarka / Przełożona Pielęgniarek.

Propozycja do katalogu  rejestrowanych zdarzeń niepożądanych w obszarze praktyki pielęgniarskiej

BIBLIOGRAFIA

1.       Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Bruksela, dnia 15.12.2008. KOM (2008) 836 wersja ostateczna

2.       Kutryba B., Kutaj – Wąsikowska  H. Bezpieczny pacjent, bezpieczny szpital. Menedżer Zdrowia, 2003  nr 3

3.       Kutryba B., Kutaj - Wąsikowska H.: Programy bezpieczeństwa. Zdrowie
Zarządzanie. 2003. nr 6